Vrijwilligers halen BHV certificering

/in , , /door

Bij het dieselgemaal vinden we veiligheid een belangrijk punt om aandacht aan te geven. We werken in het gemaal aan machines net als in een fabriek, daarnaast krijgen we ook bezoekers die komen kijken. We doen er alles aan om te zorgen dat we veilig werken, maar een ongeluk zit helaas in een klein hoekje. Daarom vonden we het een goed idee om als vrijwilliger een BHV (Bedrijfshulpverlener) training te volgen. Denk hierbij aan het omgaan met reanimatie, verwondingen en brand. Zo kunnen wij, mocht er onverhoopt toch iets gebeuren, adequaat reageren.  Afgelopen donderdag 15 februari zijn we op BHV training geweest en hebben daar ons certificaat gehaald. Met dank aan onze sponsor en trainer Martijn van BHV Nederland.

http://www.bhvnederland.nl

Museumdieselgemaal pompt 12 miljoen liter water weg

/in , , /door

Dieselgemaal stapt over op plantaardige olie dankzij sponsor GP Groot

/in , , /door
ALKMAAR, 13 juli 2021 – Rudolf Diesel krijgt na 108 jaar zijn zin: erfgoedstichting Adapt en GP Groot brandstoffen en oliehandel ondertekenden op dinsdag 13 juli een sponsorovereenkomst, waardoor het dieselgemaal uit 1913 afscheid kan nemen van aardolie als brandstof. De sponsor stelt de komende drie jaar Neste MY Renewable Diesel beschikbaar voor het dieselgemaal.

GP Groot toont ermee aan dat deze plantaardige olie geschikt is voor elke bestaande dieselmotor, die er zonder aanpassingen op kan draaien.

De overeenkomst werd ondertekend in bijzijn van mevrouw Zita Pels (GroenLinks), gedeputeerde van de provincie Noord-Holland voor o.a. Financiën, Circulaire economie, Inkoop en erfgoed. Zij lanceerde deze middag de nieuwe website dieselgemaalalkmaar.nl. Het dieselgemaal is een provinciaal monument.

Pels moedigt aan dat ook het cultureel erfgoed in Noord-Holland omschakelt op nieuwe bronnen van energie: “Als zelfs een monument duurzamer kan, dan kan het overal.”

 
Kwaliteit van fossiele diesel overtroffen
Neste MY Renewable Diesel™ is volledig gemaakt van afvalvetten, restvetten en plantaardige oliën. Deze zijn geclassificeerd als met waterstof behandelde plantaardige olie, oftewel HVO100: 100% Hydrotreated Vegetable Oil. Het overtreft de kwaliteit van fossiele diesel. Elke denkbare organische biomassa kan als grondstof dienen.

Geen aanpassingen nodig
De plantaardige olie heeft een vergelijkbare chemische samenstelling als die van gewone diesel. Ook de motor in het dieselgemaal, een van de eerste dieselmotoren ter wereld die eigenhandig is ontworpen door uitvinder Rudolf Diesel, kan er zonder aanpassingen op draaien.

90% minder broeikasgassen
De brandstof presteert minstens zo goed als diesel uit aardolie, maar het dieselgemaal stoot nu tot wel 90% minder broeikasgassen uit. Dankzij Neste MY komt er ook minder fijnstof, koolwaterstof, stikstofoxiden, koolmonoxide en PAK’s uit de uitlaat. Dat is beter voor de lokale luchtkwaliteit.

Beter dan biodiesel
De zes machinisten die het werktuigbouwkundig werelderfgoed in optimale conditie willen houden, geven de voorkeur aan deze HVO100 boven biodiesel. De kwaliteit van biodiesel is minder hoog en minder constant dan die van HVO100. Bij HVO100 hoeven de machinisten zich geen zorgen te maken over bacterievorming bij langdurige opslag, en het geeft minder roetaanslag in de motor. Zo kan de unieke motor langer in topconditie blijven.

Geloof in plantaardige olie
Rudolf Diesel was bepaald geen fan van aardolie! Hij geloofde in de toekomst van plantaardige olie. De dieselmotor was echter zo’n commercieel succes, dat er in de jaren 20 van de 20e eeuw een aardolieproduct op de markt kwam met de optimale eigenschappen voor deze motoren. Deze motorbrandstof ging dieselolie heten. Rudolf Diesel heeft dat niet mee hoeven maken: hij overleed in 1913.

dieselgemaalalkmaar.nl
Op de nieuwe website dieselgemaalalkmaar.nl is onder meer veel informatie te vinden over Rudolf Diesel, Johan Schilstra, de dieselmotor, de brandstof, de polder Overdie-Achtermeer, de machinistenfamilie, de geschiedenis van gemalen en de waterbeheersing in Noord-Holland.

GP Groot brandstoffen en oliehandel
GP Groot brandstoffen en oliehandel is groothandelaar in brandstoffen, gas en smeermiddelen, exploiteert tankstations en levert tankpasdiensten. Met de merkconcepten Argos, Total en NXT worden zo’n 60 bemande en onbemande tankstations bevoorraad en geëxploiteerd. GP Groot brandstoffen en oliehandel is naast GP Groot inzameling, GP Groot recycling en GP Groot infra en engineering één van de bedrijfsonderdelen van GP Groot groep.

Sinds 1917 groeide het familiebedrijf uit tot een onderneming met meer dan 1000 medewerkers. De activiteiten binnen de GP Groot groep lijken heel divers, maar hebben één streven gemeen: samen werken aan een circulaire, energieneutrale en klimaatbestendige toekomst.

 

 

PCC bezoekt dieselgemaal als praktijklokaal in techniekonderwijs

/in , , /door

ALKMAAR, 4 april 2021 – Een bezoek aan het monumentale Alkmaarse dieselgemaal wordt een vast onderdeel van het onderwijsprogramma van het Vakcollege Techniek op PCC Oosterhout. In het dieselgemaal tegenover hun school staat een unieke installatie die tot het werktuigbouwkundig werelderfgoed wordt gerekend.

Basisprincipes van de motortechniek
Elf leerlingen van de vmbo-opleiding Mobiliteit en Transport van het PCC Oosterhout konden die woensdag van nabij zien, horen, ruiken en voelen. Pal tegenover hun school werkt de installatie al 125 jaar met de basisprincipes van de motortechniek. In het antieke dieselgemaal staat een van de eerste verbrandingsmotoren ter wereld, uit een serie die nog is ontworpen door de uitvinder daarvan: Rudolf Diesel.

Waar onder de motorkap van een auto bijna niets meer beweegt, kun je bij deze antieke motor nog elk onderdeeltje in volle actie zien. “Deze techniek is nog steeds de basis van moderne motoren”, stelt docent Frans Hoogeveen van PCC Oosterhout.

Adapt slaat brug tussen erfgoed en onderwijs
Ook al zijn de school en het dieselgemaal al jaren buren, een samenwerking als deze was nog niet eerder tot stand gekomen. De brug is geslagen door erfgoedstichting Adapt, die zich twee jaar geleden als een pleegvader over het gemaal en de vrijwilligers ging ontfermen. Twee weken geleden was de primeur voor andere derdejaars leerlingen.

Liefde voor techniek doorgeven
Met ingang van het volgende schooljaar zal een bezoek aan het dieselgemaal tot het onderwijsprogramma horen van alle techniekopleidingen aan de Vondelstraat. Leerlingen luisterden aandachtig naar de uitleg van Jos Leegwater, een van de vrijwilligers die de motor samen met zeven andere machinisten in topconditie houdt. “We willen die liefde voor de techniek doorgeven aan de volgende generatie.”

Dat was bij de meeste leerlingen wel gelukt: “Er wordt heel veel gebruik gemaakt van de krachten van de natuur, en dat vind ik gewoon mooi. En het geluid, en het oude. Gewoon mooi,” reageert een van de leerlingen.

7 maart 2020. Foto Rob Verhagen

Schijnwerper op veiligheid machinisten en bezoekers in dieselgemaal

/in , , /door

ALKMAAR, 10 januari 2021 – De eerste fase van het project rond de veiligheid bij het Dieselgemaal Alkmaar is in november 2020 afgerond. Deze fase startte op 24 maart 2020 na de toekenning van een financiële bijdrage van het Prins Bernhard Cultuurfonds en werd afgesloten op donderdag 19 november met de terugkeer van de gereviseerde koelwaterpomp en vacuümpomp.

Museale functie voor dieselgemaal
Het dieselgemaal uit 1913 staat aan de Cort van der Lindenkade in Alkmaar en vervult sinds 1990 slechts een museale functie. Het dieselgemaal hield tussen 1913 en 1988 het waterpeil op orde van de polder “Het Overdie en Achtermeer”. Sinds 1994 hebben het gebouw, de dieselmotor en de pompen de status van Provinciaal Monument. Adapt geeft momenteel namens de eigenaar invulling aan de zorgplicht jegens de vrijwilligers inzake veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu. Het gemaal was nooit geschikt gemaakt voor de museale functie. De arbeidsomstandigheden van de vrijwilligers hadden geen aandacht gekregen.

Ambitie van veiligheidsproject
Onze erfgoedstichting voert in een aantal fases dit veiligheidsproject uit om de acht vrijwilligers in staat te stellen om:

  • kennis en vaardigheden op peil te brengen om veilig te kunnen werken met het dieselgemaal en veilig bezoekers te kunnen ontvangen in het gemaal op museumdagen
  • fysieke aanpassingen en veiligheidsmaatregelen te plegen in en rond het dieselgemaal die grotendeels wettelijk zijn voorgeschreven of in het belang van de veiligheid, gezondheid of conservering bijzonder raadzaam worden geacht
  • hiermee te voldoen aan alle eisen die de verzekeringsmaatschappij stelt aan dekking tegen letselschade vanuit vrijwilligers-, aansprakelijkheids- en ongevallenverzekeringen
  • hiermee te voldoen aan de voorwaarden die de eigenaar heeft gesteld om weer akkoord te gaan met inbedrijfstelling van het gemaal en openstelling voor het publiek
  • zodoende hierna maandelijks voortaan weer het gemaal open te kunnen stellen voor publiek,
  • hiervoor de nodige publiciteit te verzorgen met een nieuwe website en social-mediakanalen zoals Facebook en Instagram.
 
Tijdens pandemie geen openstelling
Hoewel het doel van het project is om een veilige inbedrijfstelling en openstelling van het museale dieselgemaal voor het publiek te realiseren, is de laatste openstelling voorlopig zaterdag 7 maart 2020 geweest in verband met de uitbraak van de coronapandemie en het feit dat de meeste vrijwillige machinisten tot de risicogroep behoren. De eerstvolgende openstelling voor het publiek is op zijn vroegst in de loop van 2021. De volgorde in aanpak van de veiligheidsmaatregelen en de voorgenomen PR-activiteiten is daardoor veranderd.
 
Wijzigingen in de volgorde
De onveiligste situaties vanuit oogpunt van gezondheid, milieu en arbeidsomstandigheden zijn de afgelopen maanden als eerste aangepakt. Ook maatregelen die langdurige buitenbedrijfstelling vergden, zijn in de planning naar voren getrokken.
 
Gefaseerde aanpak vanaf 2020
We verdeelden het project uiteindelijk in drie fases:
  • 1e fase maart 2020 – november 2020

Prioriteiten veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu (VGWM)

  • 2e fase januari 2021 – mei 2021

Verbetering communicatie en organisatie, deskundigheidsbevordering en persoonlijke bescherming, overige VGWM

  • 3e fase juni 2021 – maart 2022

Aanvullende maatregelen VGWM

Prioriteiten in de eerste fase
De volgende zaken zijn in de 1e fase aangepakt:

  • Onderhoud en herkeuring van de hogedrukcilinders om explosiegevaar uit te sluiten
  • Aanpassingen aan de dieseltanks om te voldoen aan het Activiteitenbesluit Milieubeheer
  • Inspectie en onderhoud aan de centrifugaalpomp, vacuümpomp en koelwaterpomp
  • Vervanging van de stoppenkast uit 1926 door een moderne vloeistofdichte groepenkast
  • Sloop van een schuurtje met asbesthoudende dakplaten
  • Vernieuwing van het plateau van het vuilrooster wegens houtrot
  • Opleiding en veiligheidstraining voor de nieuwe machinisten
  • Schriftelijk vastleggen van protocollen en werkinstructies voor machinisten
  • Bijhouden van een logboek

Maatregelen in voorjaar 2021
Tijdens de 2e fase worden in het voorjaar van 2021 de volgende zaken aangepakt:

  • Het verstrekken van persoonlijke beschermingsmiddelen
  • Het actualiseren van brandblusmiddelen, EHBO-voorzieningen en oogspoelmiddelen
  • Het aanbieden van cursussen en opleidingen voor veiligheid, welzijn en hygiëne
  • Vloerreiniging en antislipcoating
  • Afkoppeling van de aardgasaansluiting
  • Update van de risico-inventarisatie & evaluatie (RI&E)
  • Vaststellen van de documentatiemap Veilig Werken
  • Aanbieden van (tijdelijke) sanitaire voorzieningen en kleedruimte
  • Onderzoek naar mogelijke bodemverontreiniging met minerale oliën

Fondsenwerving voor 3e fase
De fondsenwerving voor de 3e fase van het veiligheidsproject is nog gaande. Vanaf juni 2021 zouden wij de volgende aanvullende maatregelen willen treffen:

  • Machineafscherming
  • Veiligheidskappen voor de aandrijfriemen van de vacuümpomp en koelwaterpomp
  • Een (wettelijk verplichte) lekbak onder de inpandige olieopslag
  • Verlegging van het leidingwerk van de zuigpomp naar de nieuwe dieselopslag
  • Verbetering van de luchtkwaliteit en de ventilatie
  • Vervanging van de luchtverwarming door infraroodverwarming

7 maart 2020. Foto Rob Verhagen

107e verjaardag dieselgemaal gevierd met omwonenden

/in , , /door
ALKMAAR, 8 maart 2020 – Circa 150 buurtbewoners en andere Alkmaarders maakten tijdens de laatste museumdag kennis met de vier nieuwe machinisten-in-opleiding van het monumentale dieselgemaal uit 1913 aan de Cort van der Lindenkade 34. Dat gebeurde op zaterdag 7 maart tijdens de viering van de 107e verjaardag van het het dieselgemaal.
 
 
Heldenrol in oudste polder ter wereld
Sinds 8 maart 1913 bewijst deze imposante machine haar diensten op dezelfde plek waar sinds de 17e eeuw een windwatermolen hetzelfde werk deed. Tot 1989 zorgde dit dieselgemaal ervoor dat iedereen droge voeten hield in de polder “Het Overdie en Achtermeer”. De Achtermeer is de oudste droogmakerij ter wereld uit 1533. Dat is waar nu de buurten Rochdale, het Landstratenkwartier, het Lyceumstraatkwartier, het Stadhouderskwartier, Dillenburg en de Staatsliedenbuurt zijn gelegen. Begin 18e eeuw werden daar de waterlopen van de polders Overdie, Klappolder, Kooimeer en Groenewater aan gekoppeld.
 

Bron: Onbekend / Collectie Regionaal Archief Alkmaar / PR 1005086.

Ontworpen door Rudolf Diesel
In 1912 bestelde het polderschap de complete installatie bij de Nederlandsche Fabriek van Werktuigen en spoorwegmaterieel, beter bekend als Werkspoor Amsterdam. De order bestond uit een centrifugaalpomp aangedreven door een dieselmotor. Het werd betaald met verzekeringsgeld nadat voor de tweede keer in 25 jaar de houten windwatermolen was afgebrand.

Museaal gemaalRudolf Diesel heeft nog eigenhandig aan het ontwerp gewerkt van deze serie industriemotoren, herkenbaar aan een frame in de vorm van een A. Hij was in 1892 de uitvinder van de verbrandingsmotor en had het patent. Deze een-cilinder 25 pk machine heeft serienummer 320. Het zou kunnen gaan om de 25 pk motor die in 1910 door de Maschinenfabrik Augsburg Nürnberg (M.A.N.) aan Werkspoor werd verkocht. Dat de bijbehorende hogedrukcilinders het fabricagejaar 1911 vermelden, is daarvoor een sterke aanwijzing.

Werkspoor Amsterdam
Werkspoor had een exclusieve licentie om deze moderne verbrandingsmotoren voor de Nederlandse markt (inclusief de koloniën) te maken en/ of te verkopen. Destijds was het Alkmaarse poldergemaal ongeveer het 20e in Nederland dat werd aangedreven door een dergelijke techniek. Inmiddels is deze beroemde machine de oudste nog werkende dieselmotor van dit type in ons land. Buren speciale genodigden Iedereen was welkom op het verjaardagsfeestje. Koffie, thee en wat lekkers stonden klaar. Een speciale uitnodiging kregen 150 naastgelegen adressen aan de Cort van der Lindenkade, Goeman Borgesiusstraat, Vondelstaete en Willem de Zwijgerlaan thuisbezorgd.Avondfotografie
Normaal is het dieselgemaal één zaterdag per maand in bedrijf van 10 tot 4, maar dit keer niet. Op speciaal verzoek van Fotoclub Alkmaar draaide het gemaal deze keer enige uurtjes voor en na zonsondergang van 15.00 tot 20.30 uur. Alle Alkmaarse amateurfotografen waren daarom ook welkom. Het gemaal werd voor zijn verjaardag feestelijk aangelicht. Het bleef gelukkig droog.

 
Nieuwe energie
Door de nieuwe Woningwet uit 2015 dreigde het monument vorig jaar tussen wal en schip te geraken. Daardoor werd de motivatie van de laatste vrijwilligers erg op de proef gesteld.

 

 

Adapt ging zich erover ontfermen. Sindsdien stroomt er weer nieuwe energie door het kleine museumpje. De circa 150 bezoekers konden deze dag zien hoe vier nieuwe junior-machinisten in de praktijk worden opgeleid door de twee senior-machinisten. De handleiding uit 1912 komt nog steeds van pas. Op 7 maart waren ook andere positieve ontwikkelingen te melden en ziet de toekomst van het dieselgemaal er beter uit. Adapt vervult hierin een trekkersrol.

 
30 april 2019. Foto Rob Verhagen

Sponsors redden deelname dieselgemaal aan Gemalendag

/in , , /door

ALKMAAR, 1 mei 2019 – Het monumentale dieselgemaal uit 1913 aan de Cort van der Lindenkade 33 kan dit jaar weer meedoen aan de Nationale Molen- en Gemalendag op zaterdag 11 mei.

Deelname was lang onzeker. Maar dankzij sponsors die erfgoedstichting Adapt wist te vinden voor de benodigde diesel en smeerolie zagen de laatste drie vrijwilligers het weer zitten om het gemaal opnieuw voor het publiek in bedrijf te stellen.

Heldenrol in oudste polder ter wereld
Dieselgemaal J. Leegwater hield tussen 1913 en 1988 het waterpeil op orde in de oudste polder ter wereld, de Achtermeer. Dit provinciaal monument is een van de oudste nog werkende dieselgemalen van Nederland, gebouwd door Werkspoor Amsterdam in 1912-1913.

Gemaal in de knel
Door de nieuwe Woningwet uit 2015 dreigt het monument tussen wal en schip te geraken. Daardoor wordt de motivatie van de laatste vrijwilligers erg op de proef gesteld.

Gemaal in 2011 overgedragen aan woningcorporatie
In 2011 leek het de toenmalige beheerstichting verstandig om het dieselgemaal als erfgoed onder te brengen bij de Alkmaarse woningcorporatie Van Alckmaer. Maar sinds de nieuwe Woningwet uit 2015 mogen deze hun middelen vrijwel alleen nog maar uitgeven aan volkshuisvesting en niet meer aan andere zaken.

De woningcorporatie moet zich aan de wet houden en daardoor heeft Van Alckmaer voor de exploitatie geen geld meer beschikbaar.

Onkosten uit eigen zak betalen
De vrijwilligers moeten daardoor steeds elders leuren om diesel en smeermiddelen, terwijl het gemaal maandelijks meerdere uren moet draaien om het in goede staat te houden. Soms betalen de vrijwilligers de noodzakelijke onkosten dan maar uit eigen zak.

Vrijwilligers van onschatbare waarde
Toen Adapt hoorde van dit probleem zag de erfgoedstichting meteen de noodzaak om het tij snel te keren. De vrijwilligers zijn van onschatbare waarde voor het gemaal en verlies van hun kennis zou desastreus zijn voor het behoud van het historische gemaal in werkende staat.

Veel waardering voor vrijwilligers
Adapt wilde de vrijwilligers snel laten merken dat de Alkmaarse samenleving oog heeft voor hun vrijwillige inzet. Het wordt gewaardeerd als ze nog voor lange tijd aan het gemaal verbonden willen blijven.

Anonieme donateur sponsort tv-reportage
Adapt vond een anonieme donateur die een tv-reportage over het dieselgemaal wilde sponsoren van lokale omroep Alkmaar Centraal. Tijdens de opnames kwam tankstation AVIA aan de Willem de Zwijgerlaan de vrijwilligers verrassen met brandstofcheques voor 300 liter diesel, voldoende voor de rest van 2019.

Adapt benaderde ook Theo van Velzen Grondboortechniek en Bronbemaling BV. De eigenaar kwam de volgende dag meteen een flinke hoeveelheid dure smeerolie afleveren speciaal voor klassieke motoren.

De vrijwilligers kunnen voortaan ook aankloppen bij de werkplaats van dit betrokken bedrijf als er kleine reparaties of gereedschappen nodig zijn.

Ten slotte doneerde Rotaryclub Alkmaar-De Waag een potje met zakgeld voor de vrijwilligers, waarmee ze bijvoorbeeld hun reiskosten kunnen betalen naar de jaarlijkse vrijwilligersdag van de Nederlandse Gemalenstichting, en voorlopig klein onderhoud kunnen betalen.

Oplossing voor lange termijn gezocht
Dit zijn korte-termijn oplossingen. Voor de langere termijn moet een nieuwe eigenaar worden gevonden voor het dieselgemaal. Het Hoogheemraadschap en de gemeente Alkmaar houden de boot af. De Nederlandse Gemalenstichting neemt zelf geen gemalen in eigendom.

Adapt is bereid desnoods het gemaal over te nemen, maar dan alleen met een gemotiveerde en vakkundige club vrijwilligers. En dan moet er eerst voldoende zekerheid zijn over de financiering en sponsoring in de komende jaren door fondsen en lokaal bedrijfsleven.

Liefst ziet Adapt betere oplossingen. De komende maanden gaat Adapt hier energie in steken.

Lees hier meer over dieselgemaal J. Leegwater.